Diagnostyka i leczenie niepłodności

Ultranowoczesna ocena drożności jajowodów metodą HyFoSy (Hysterosalpingo-Foam-Sonography) wykonywana jest ambulatoryjnie, w warunkach gabinetu lekarskiego. Do zabiegu niezbędna jest wcześniejsza kwalifikacja lekarska. Badanie drożności jajowodów jest wskazane w każdym przypadku, gdy regularne współżycie bez zabezpieczenia w czasie trwania dni płodnych, przez co najmniej 12 miesięcy nie doprowadziło do ciąży.
NIEDROŻNOŚĆ JAJOWODÓW – CO TO OZNACZA?
Do naturalnego poczęcia jest niezbędny przynajmniej jeden drożny jajowód, aby był możliwy kontakt plemnika z komórką jajową oraz wędrówka zarodka do jamy macicy. Niedrożność jajowodów może być jedną z przyczyn niepłodności. Przyczyna niedrożności jajowodów może być złożona, np. na skutek stanów zapalnych dróg rodnych m.in. infekcje Chlamydiowe, przebyte operacje chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej, powikłania , przebyte poronienia i ciąże pozamaciczne, choroby jajowodów ale wśród przyczyn można również wymienić endometriozę.
OPIS METODY
3D/4D HyFoSy - to długo oczekiwana, łagodna rewolucja w diagnostyce przyczyn niepłodności. Jest to metoda mało uciążliwa dla pacjentki, nie wymaga znieczulenia ogólnego ani silnych leków przeciwbólowych i szkodliwego dla komórek rozrodczych promieniowania X. Ocena drożności odbywa się pod kontrolą ultrasonografii.Dodatkową korzyścią płynącą z HyFoSy jest możliwość oceny podczas badania budowy i kształtu macicy oraz ocenę ewentualnych nieprawidłowości w jej obrębie, takich jak zrosty, mięśniaki czy polipy, które mogą uniemożliwić zajście w ciążę.
PRZEBIEG BADANIA
Zabieg polega wprowadzeniu przez szyjkę macicy do jamy macicy bardzo cienkiego i miękkiego elastycznego cewnika z balonikiem. Następnie pod kontrolą USG delikatnie podawany jest jałowy kontrast pianowy
ExEm Foam *, która wypełnia jamę macicy i jajowody, dzięki czemu stają się one bardzo dobrze widoczne w badaniu ultrasonograficznym, pozwalając na ultrasonograficzną ocenę budowy jamy macicy i drożności jajowodów.
*ExEm Foam - środek kontrastowy w postaci delikatnej pianki, produkowany jest przez firmę IQ Medical Ventures BV. Jest to całkowicie bezpieczny preparat oparty na składnikach naturalnych. Użycie tego preparatu nie ma wpływu na jakość plemników i komórki jajowej, dlatego brak jest przeciwwskazań do starania o ciąże w cyklu, w którym wykonano zabieg. Samo badanie zazwyczaj kilkanaście. Do badania jest używany w całości jałowy sprzęt jednorazowy. Podczas badania lekarz przekazuje pacjentce informacje o prowadzonych czynnościach, a pacjentka śledzi cały proces wspólnie z lekarzem na monitorze.
W Mama i Ja pracujemy na najlepszych aparatach USG z opcjami 3D/4D typu: Voluson E8 EXPERT, Voluson E10 oraz Samsung HERA W10.
DODATKOWE INFORMACJE
Istnieje niewielkie ryzyko wystąpienia infekcji miednicy mniejszej po badaniu, dlatego przed badaniem ściśle przestrzegane są kryteria kwalifikacyjne. Aby zminimalizować ryzyko infekcji lekarz zleci wcześniej wykonanie dodatkowych badań mikrobiologicznych i cytologicznych. Dodatkowo może zalecić stosowanie przed badaniem globulek odkażających.
U niektórych pacjentek bezpośrednio po badaniu występuje niewielkie plamienie przez okres 1-2 dni oraz przejściowe niezbyt nasilone skurcze macicy, podobne do niewielkiego bólu miesiączkowego.

W najszej placówce ocenę drożnosci jajowodów metodą HyFoSy wykonują : lek. Krzysztof Fabijański i lek. Michalina Odonicz-Czarnecka

 

 

Skaryfikacja (scratching) endometrium tzw. zadrapanie - to zabieg kontrolowanego uszkodzenia błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Polega na niewielkim uszkodzeniu błony śluzowej . Ma to na celu wywołanie swoistej reakcji zapalnej w jamie macicy. Po naruszeniu błony śluzowej w organizmie kobiety dochodzi do reakcji immunologicznej, w wyniku której wydzielane są określone substancje, określane jako czynniki wzrostowe . Zadrapanie powoduje zwiększenie ukrwienia w miejscu uszkodzenia tkanek i aktywizację procesów regeneracyjnych.
Scratching wykonuje się w celu zwiększenia szansy na implantację zarodka. Błona śluzowa macicy nie zostaje trwale uszkodzona w procesie skaryfikacji , lekko zarysowana zostaje jedynie jej zewnętrzna warstwa.
Zabieg przeprowadza się w warunkach sterylnych, na sali zabiegowej w sposób bezpieczny i małoinwazyjny. Nie wymaga znieczulenia ani hospitalizacji.
Nie jest wymagane również wcześniejsze skomplikowane przygotowanie pacjentki. Zabieg powinien być przeprowadzany w fazie lutealnej, czyli drugiej fazie cyklu (około 20 dnia cyklu).

 

 

Przy problemach z płodnością najważniejsze jest ustalenie ich źródła. W tym celu konieczna może okazać się konsultacja u kilku specjalistów.
Ginekolog
Lekarz ginekolog szczegółowo bada przede wszystkim cykl miesiączkowy, wyszukując nieprawidłowości, które mogą przyczyniać się do problemów z zajściem w ciążę. W tym celu konieczny może być monitoring owulacji. Lekarz sprawdzi także budowę anatomiczną narządów rodnych. Szczegółowe badanie pozwala wykryć wady anatomiczne, a także polipy, guzy, torbiele, które mogą być przyczyną niepłodności. Prawidłowa diagnoza pozwoli na wdrożenie skutecznego leczenia .
Endokrynolog
Dla płodności bardzo ważne jest odpowiednie stężenie hormonów. Z tego powodu  nieprawidłowości związane z ich poziomem i towarzyszące im choroby (np. cukrzyca czy niedoczynność tarczycy) – u kobiet i u mężczyzn – mogą przyczyniać się do problemów z poczęciem dziecka. U endokrynologa zostaną zlecone kompleksowe badania, które umożliwią wykrycie ewentualnych zaburzeń gospodarki hormonalnej.
Androlog
Specjalista zajmujący się problemami męskiego układu rodnego. Jego zadaniem jest zbadanie budowy anatomicznej – narządów rodnych mężczyzny oraz jego sylwetki. Lekarz zleci przeprowadzenie badań jakości nasienia. Zła jakość plemników może być przyczyną męskiej niepłodności.
Psycholog
Zazwyczaj pary zmagające się z problemem niepłodności wymagają pomocy psychologicznej. Z powodu kłopotów z zajściem w ciążę i posiadaniem upragnionego potomka, nierzadko pojawiają się stres i poczucie winy, co powoduje napięcie. W wielu przypadkach okazuje się, że negatywne emocje powodują blokadę fizjologiczną i są bezpośrednią przyczyną niepłodności. Skorzystanie z terapii pozwala odzyskać równowagę i harmonię.

 

Monitoring owulacji ma na celu  wyznaczanie najlepszego momentu na staranie się o ciążę.
Monitorowanie cyklu to obserwacja wzrastania pęcherzyków jajnikowych i uwalniania komórek jajowych gotowych do zapłodnienia. Pomaga w wyznaczaniu dni płodnych i ocenie przebiegu cyklu miesięcznego. Monitoring owulacji wykonywany jest u kobiet  bezskutecznie starających się o dziecko.
Monitoring pozwala ocenić czy proces ten przebiega bez zakłóceń, czy dochodzi do wzrostu pęcherzyków jajnikowych, uwolnienia dojrzałej komórki jajowej z pęcherzyka Graafa.
Monitorowanie owulacji polega na wykonaniu kilku badań przy pomocy USG z głowicą dopochwową. Badania wykonywane są w pewnych odstępach czasu. Pierwsze badanie monitorujące cykl powinno odbyć się między 5 a 8 dniem, od pierwszego dnia miesiączki.
W trakcie jednego cyklu monitoring wykonuje się kilka razy - zazwyczaj 3-4, aby ustalić dokładny przebieg owulacji oraz czy doszło do pęknięcia pęcherzyka Graafa.
Podczas monitoringu lekarz bada również strukturę oraz grubość endometrium, czyli błony śluzowej macicy.
Na podstawie danych uzyskanych z USG można stworzyć kalendarz cyklu miesiączkowego z oznaczeniem z bardzo dużą dokładnością terminu owulacji. Lekarz w trakcie badania może zobaczyć jak wygląda owulacja w danym miesiącu i czy warunki w macicy sprzyjają zapłodnieniu.
Monitoring jednego cyklu nie daje w pełni miarodajnych wyników. W celu uzyskania pewności w kwestii ewentualnych zaburzeń. Dlatego badanie przeprowadza się przez kilka następujących po sobie owulacji.
Jeśli będzie to konieczne ,lekarz może zlecić zastosowanie odpowiedniej hormonoterapii , która przywraca prawidłową aktywność żeńskich hormonów płciowych w cyklu i doprowadza do owulacji, umożliwiając poczęcie dziecka.

 

Jeśli kobieta od dłuższego czas stara się o dziecko i nie zachodzi w ciążę, lekarz endokrynolog skieruje ją na badania ustalające poziom odpowiednich hormonów we krwi.

Wykonanie profilu hormonalnego jest sposobem na stwierdzenie nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu endokrynnego, a tym samym określenie poziomu stężenia poszczególnych hormonów.

Badanie kobiecych hormonów powinno się wykonać m.in. w przypadku problemów z zajściem w ciążę, występowania nieregularnych miesiączek, krwawień z dróg rodnych, czy w okresie okołomenopauzalnym.

Należą do nich badania hormonów FSH i LH, które pozwalają ocenić wydolność jajników. Wykonuje się je na początku cyklu miesiączkowego, w 3-5 dniu. W tym samym czasie cyklu można także zanalizować estradiol. Niekiedy badanie to wykonuje się jednak później, między 12 a 14 dniem cyklu.

Badanie poziomu progesteronu w organizmie wykonuje się około 21 dnia  cylku owulacyjnego. Dzięki niemu można sprawdzić czy kobieta ma owulację.

Wykonanie kompleksowych badań umożliwi wykrycie ewentualnych zaburzeń gospodarki hormonalnej. Analiza wyników przez specjalistę z zakresu endokrynologii pozwoli na wdrożenie odpowiednio dobranej  terapii.

Endometrioza to choroba, w której tkanka, która zazwyczaj wyścieła macicę, rozwija się w innych częściach ciała, takich jak jajniki, jajowody,  pochwa, mięsień macicy, otrzewna i inne.  Struktury endometrium są nadal aktywne wydzielniczo i reagują na zmiany hormonalne zachodzące w cyklu miesiączkowym wywołując w organizmie przewlekłą reakcję zapalną. 

Całość obrazu klinicznego w związku z tym jest niezwykle zróżnicowana, objawy często niespecyficzne i trudne do powiązania. Endometrioza dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku rozrodczym, choć objawy z nią związane mogą również dotyczyć kobiet w okresie klimakterium.

Najczęstszą manifestacją choroby jest problem w uzyskaniu ciąży oraz zespoły bólowe. 

Dolegliwości bólowe nie są charakterystyczne, ze względu na różne, często wieloogoniskowe lokalizacje choroby , które mogą charakteryzować się :

- nawracającymi dolegliwościami w okresie około menstruacyjnym

- mogą też być to bóle o charakterze ciągłym

- bóle w okolicy krzyżowej

- bóle przy współżyciu

- bóle przy oddawaniu oczu lub defekacji

- dolegliwości o charakterze przeczulicy, rwy, bólów w nadbrzuszu

Diagnoza endometriozy to długi i wieloetapowy proces, który obejmuje dokładny wywiad, badanie ginekologiczne, badanie ultrasonograficzne oraz inne konieczne badania.

Na całym świecie prowadzi się intensywne badania mające na celu opracowanie badania diagnostycznego umożliwiającego wczesne i pewne rozpoznanie choroby. Opracowany przez polskich naukowców test EndoRNA qRT- PCR od pewnego czasu jest już wykorzystywany w diagnostyce endometriozy.

Test EndoRNA polega na pobraniu przez lekarza ginekologa próbki endometrium metodą biopsji aspiracyjnej fazie wydzielniczej cyklu menstruacyjnego. Pobrany materiał jest umieszczany w pojemniku z odpowiednim płynem transportowym i wysyłany do laboratorium diagnostycznego specjalizującego się w wykonywaniu testów PCR. Test można wykonać u pacjentek z podejrzeniem endometriozy w celu potwierdzenia choroby lub u pacjentek pragnących wykluczyć istnienie patologii. Próbka nie może być pobrana od kobiety w ciąży.

W Centrum Zdrowia Mama i Ja każda pacjentka może wykonać test EndoRNA w cenie 2000 zł. Czas oczekiwania na wynik 7-10 dni.

Powyższy test został już laueratem wielu nagród, m.in.:

• V konkurs Start-Up, podczasVIII KOngresu Wyzwań Zdrowotnych
• EEC Startup Challenge 2023
• Polski Produkt Przyszłosci

W procesie rejestracji należy podać informację o chęci wykonania testu.

O niepłodności mówimy, kiedy pomimo regularnych starań o dziecko przez okres dwunastu miesięcy kobieta nie zachodzi w ciążę. Po takim okresie należy zwrócić się o pomoc , by zdiagnozować i zacząć leczyć niepłodność.

Należy pamiętać, że niepłodność jest problemem obojga partnerów. Dlatego ważne jest, aby na wizytę do lekarza specjalisty zgłosili się obydwoje. Lekarz po zebraniu wywiadu, badaniu oraz analizie historii chorób , zleci parze przeprowadzenie odpowiednich badań. Najczęściej są to badania laboratoryjne z krwi, podczas których oznacza się istotne wskaźniki dla przebiegu starania się o dziecko.
Diagnostyką muszą być objęci zarówno  kobieta, jak i mężczyzna.

Przyczyny niepłodności u kobiet są znacząco inne niż u meżczyzn. Może wynikać z czynników zarówno genetycznych, jak i tych nabytych podczas życia.

Przyczyną niepłodności żeńskiej są zwykle zaburzenia hormonalne i nieprawidłowości w pracy jajników, jajowodów czy macicy. U kobiet czynniki emocjonalne mogą zaburzyć prawidłowe funkcjonowanie układu hormonalnego i tym samym uniemożliwić zajście w ciążę. Wysoki poziom kortyzolu, czyli tzw. hormonu stresu, to kolejny czynnik zaburzający płodność.

Niepłodność jest stanem odwracalnym, a odpowiednie leczenie może pozwolić parze na posiadanie dziecka.

Do najczęściej występujących przyczyn niepłodności należą:

• wiek pacjentki
• zaburzenia masy ciała - zbyt niska lub zbyt wysoka
• choroby dotykające dróg rodnych, np. endometrioza macicy
• choroby genetyczne
• zespół olicystycznych jajników
• choroby przysadki
• narażenie na promieniowanie jonizujące
• wcześniejsze leczenie chemioterapeutyczne
• zaburzenia hormonalne, szczególnie w zakresie żeńskich hormonów płciowyciowych
• palenie wyrobów tytoniowych

W zależności od przyczyn utrudniających zajście w ciążę zalecane są odpowiednie metody leczenia niepłodności. 
Kobiety zmagające się z niepłodnością często mają nieregularne cykle miesięczne i zaburzenia owulacji, co w wielu przypadkach jest efektem nieprawidłowego funkcjonowania gospodarki hormonalnej. Dlatego tak ważne w diagnostyce są badania hormonalne, które dostarczają szeregu informacji na temat płodności.

W przypadku kobiet najczęściej oceniany jest poziom:

• prolaktyny (PRL),
• hormonu luteinizującego (LH),
• folikulotropowego (FSH),
• estradiolu (E2),
• testosteronu (T),
• progesteronu (PRG),
• hormonów tarczycy (TSH, fT4),
• hormonu antymüllerowskiego (AMH).

 

 

 

 

O niepłodności mówimy, kiedy pomimo regularnych starań o dziecko przez okres dwunastu miesięcy kobieta nie zachodzi w ciążę. Po takim okresie należy zwrócić się o pomoc , by zdiagnozować i zacząć leczyć niepłodność.

Należy pamiętać, że niepłodność jest problemem obojga partnerów. Dlatego ważne jest, aby na wizytę do lekarza specjalisty zgłosili się obydwoje. Lekarz po zebraniu wywiadu, badaniu oraz analizie historii chorób , zleci parze przeprowadzenie odpowiednich badań. Najczęściej są to badania laboratoryjne z krwi, podczas których oznacza się istotne wskaźniki dla przebiegu starania się o dziecko.
Diagnostyką muszą być objęci zarówno  kobieta, jak i mężczyzna.

Przyczyny niepłodności u mężczyzn mogą być bardzo różne, zalicza się do nich:

• zaburzenia wydzielania hormonów płciowych, regulujących procesy wytwarzania i dojrzewania plemników,
• wady wrodzone narządów płciowych,
• wrodzona lub nabyta niedrożność nasieniowodów,
• przyczyny autoimmunologiczne - tworzenie się przeciwciał przeciw plemnikowych,
• choroby np. cukrzyca, choroby nerek, choroby układu moczowego, choroby wątroby, choroby tarczycy, żylaki powrózka nasiennego,
• stosowanie niektórych leków - np. chemioterapia, duże dawki leków sterydowych,
• nieprawidłowy styl życia - przewlekły stres, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, siedzący tryb życia, dieta uboga w antyoksydanty, cynk i selen, otyłość,
• predyspozycje genetyczne.

W Mama i Ja pacjent na miejscu może wykonać zlecone badania , np.:

• Badanie - Niepłodność męska - badanie genu CFTR (badanie 7 mutacji + polimorfizm IVS8Tn)
• Badanie bardziej rozbudowane - Mukowiscydoza (gen CFTR - 36 mutacji) - mutacje w genie CFTR odpowiadają nie tylko za rozwój mukowiscydozy, ale mogą być również powodem występowania niepłodności, zwłaszcza w przypadku mężczyzn. Dlatego, niektórym parom bezskutecznie starającym się o dziecko, zalecane jest rozszerzenie diagnostyki w obszarze zaburzeń genetycznych, w tym wykonanie badania CFTR.
• Badanie - Niepłodność męska, azoospermia, oligozoospermia (badanie regionu AZF) – jest to badanie  typowo w kierunku niepłodności męskiej
• Badanie - Niepłodność męska-delecja sekwencji SRY w chromosomie Y met. biologii molekularnej (FISH)  

Badania nie wymagają specjalnego przygotowania. W laboratorium pobierana jest próbka krewi żylnej. Pobranie materiału do badania wymaga zgody pacjenta.