Cytologia tradycyjna, a cienkowarstwowa (LBC)

Zachorowalność na raka szyjki macicy wciąż stanowi poważny problem w większości państw na świecie. Liczba kobiet dbających o profilaktykę w tym zakresie jest w Polsce znacznie mniejsza niż w wielu innych rozwiniętych krajach Europy. Dzieje się tak pomimo dostępności do szybkiego i bezbolesnego badania jakim jest cytologia. Obecnie kobiety mogą zdecydować się na standardowe badanie cytologiczne bądź nieco droższą cytologię LBC, czyli cienkowarstwową. Cytologia na podłożu płynnym LBC ze względu na wysoką czułość i dokładność oceny, często jest rekomendowana przez specjalistów. Dlatego przed podjęciem decyzji, warto dowiedzieć się, jakie zalety ma ta unowocześniona metoda w postaci cytologii płynnej LBC. Niemniej jednak bez względu na dokonany wybór, najważniejsze jest systematyczne wykonywanie badań cytologicznych, które mogą uratować życie.

Kto i dlaczego powinien robić cytologię?

Badanie cytologiczne powinno być wykonywane przez wszystkie kobiety, które rozpoczęły współżycie seksualne bądź od 21 – 25 roku życia w przypadku pozostałych. Dotyczy ono również kobiet w ciąży, które powinny zdecydować się na nie w pierwszym oraz trzecim trymestrze. Także menopauza nie zwalnia automatycznie z wykonywania cytologii. Choć najlepiej jest przystępować do badania co roku, częstotliwość należy skonsultować z lekarzem ginekologiem. Należy pamiętać o tym, aby umawiać się na badanie cytologiczne nie wcześniej niż 4 dni po miesiączce i nie później niż 4 dni przed – najlepiej między 10, a 14 dniem cyklu. Co więcej, przez 4 dni przed badaniem nie powinno aplikować się leków dopochwowych, a przez 2-3 dni przed nie należy współżyć ani wykonywać irygacji pochwy. Natomiast od ostatniego badania ginekologicznego czy USG przezpochwowego powinna upłynąć doba.

Przestrzeń między pochwą, a macicą jest najbardziej narażona na wszelkie mikrourazy do których może dojść w trakcie współżycia. W wyniku tego powstają szanse na wniknięcie do organizmu wirusa brodawczaka ludzkiego, czyli HPV. To właśnie on odpowiedzialny jest za zdecydowaną większość przypadków raka szyjki macicy. Badanie cytologiczne umożliwia wykrycie wirusa w bardzo wczesnym stadium. Dzięki temu wystarczy zastosować prosty i praktycznie stuprocentowo skuteczny zabieg polegający na chirurgicznym wycięciu zmienionego fragmentu szyjki macicy. Cytologia stanowi proste i bezbolesne badanie profilaktyczne, które jest bardzo skuteczne w rozpoznawaniu wszelkich zaistniałych zmian w komórkach.

Standardowe badanie cytologiczne

Podczas badania cytologicznego lekarz umieszcza w pochwie pacjentki wziernik zapewniający dostęp do szyjki macicy. Następnie wprowadza specjalną szczoteczkę cytologiczną. Należy zwrócić uwagę na to, że rodzaj zastosowanego przyrządu ma znaczenie. Budowa szczoteczki do cytologii musi umożliwiać pobranie wymazu zarówno z tarczy, jak i kanału szyjki macicy. Patyczki, szpatułki czy waciki nie powinny być stosowane, jako że ich użycie zwiększa ryzyko ominięcia powierzchni na której mogą znajdować się komórki o nieprawidłowej budowie. Wówczas wynik badania cytologicznego będzie fałszywie ujemny.

Szczoteczka cytologiczna zostaje obrócona w taki sposób, aby pobrać wydzielinę wraz ze złuszczonymi komórkami z nabłonka szyjki macicy. Zbierane są one z tarczy oraz z kanału szyjki macicy. Podczas wykonywania tej czynności pacjentka może odczuwać mały dyskomfort aczkolwiek z reguły tak się nie dzieje. Badanie jest bezbolesne i szybkie. W przypadku standardowej cytologii, pobrany materiał umieszcza się na szkiełku cytologicznym. Następnie rozmaz przekazywany jest do laboratorium, gdzie występujące komórki ocenia się pod mikroskopem.

Na czym polega cytologia LBC?

Cytologia cienkowarstwowa zwana jest także cytologią LBC (Liquid Based Cytology), czyli na podłożu płynnym. Jest to zmodyfikowana tradycyjna metoda, która zalicza się do nowych technik cytologicznych. Polega na tym, że zebrany z tarczy i kanału szyjki macicy materiał przenoszony jest do pojemnika z płynem utrwalającym (płynne medium transportowe), a nie na szkiełko, jak w przypadku standardowej cytologii. W trakcie obróbki w laboratorium materiał jest filtrowany i rozprowadzany na szkiełku mikroskopowym. Następnie poddawany jest barwieniu.

Zastosowanie techniki LBC posiada wiele zalet. Do głównych z nich należy:

• zmniejszenie błędu odczytu poprzez oddzielenie z zawiesiny większości utrudniających ocenę elementów, takich jak krew, ropa, bakterie czy śluz.
• Krótszy czas przygotowania oraz analizy pojedynczego preparatu.
• Możliwość przeprowadzenia dodatkowych badań z tej samej próbki – na przykład w kierunku wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), zakażenia chlamydią bądź rzeżączką.
• Uniknięcie ryzyka zabezpieczenia zbyt małej ilości komórek, a tym samym zminimalizowanie potrzeby powtórnego wykonania badania cytologicznego.
• Wychwytywanie nawet najmniejszych zmian w komórkach, które mogłyby zostać niedostrzeżone przy zastosowaniu tradycyjnej metody.
• Zminimalizowanie ryzyka uszkodzenia wymazu w trakcie transportu do laboratorium.

Cytologia cienkowarstwowa LBC stanowi rozwiązanie problemów, które mają miejsce w przypadku stosowania tradycyjnych technik cytologicznych. Przede wszystkim dotyczy to sytuacji, gdzie pobrany materiał nie został równomiernie rozprowadzony na szkiełku, a także przypadków, w których dużo komórek nie przeniesiono na szkiełko bądź też zostały one utracone.

Cytologia LBC dzięki wyeliminowaniu wad, jakie posiada standardowa cytologia, jest znacznie czulsza, a tym samym dokładniejsza. Przeprowadzone badania mające na celu porównanie cytologii konwencjonalnej i cienkowarstwowej stanowią, że za pomocą LBC rosną szanse na wykrycie atypowych komórek. Między innymi z tego powodu cytologia płynna LBC jest rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.

Cytologia tradycyjna czy cytologia LBC – którą wybrać?

Według lekarzy onkologów cytologia na podłożu płynnym odznacza się wieloma zaletami, a jej stosowanie mogłoby poprawić jakość badań. Charakteryzuje się bowiem dużą dokładnością oraz skutecznością pod względem wykrywania wszelkich zmian w komórkach. W szczególności dotyczy to zmian chorobowych będących we wczesnej fazie. Dzięki temu wzrastają szanse związane ze skutecznym wyleczeniem pacjentki. Cytologia cienkowarstwowa pozwala na wczesne wykrycie zmian przednowotworowych, co może skutkować obniżonym poziomem zachorowalności na raka szyjki macicy. Bardzo dużą zaletą badania cytologicznego techniką LBC jest możliwość użycia tej samej próbki w celu przeprowadzenia dodatkowych testów w kierunku wykrycia wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) czy też wirusa opryszczki (HSV) lub bakterii odpowiedzialnych na przykład za chlamydię.

Pomimo niewątpliwych zalet cytologii LBC, ważne jest regularne (z reguły coroczne) wykonywanie badań cytologicznych – niezależnie od tego, czy zastosowana zostanie technika standardowej cytologii czy LBC. Rak szyjki macicy jest jednym z niewielu, który może zostać wykryty i zarazem wyleczony już we wczesnej fazie. Należy mieć na uwadze, że ten rodzaj raka potrafi przez kilkanaście lat nie dawać żadnych objawów. Ból oraz krwawienie są oznaką już bardzo zaawansowanego stadium choroby, która na takim etapie jest trudna do wyleczenia. Natomiast cytologia to bezbolesne, szybkie i zarazem skuteczne badanie, które z pewnością może uratować życie.